Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας, το ενδιαφέρον των επαγγελματιών υγείας, δεν γίνεται να μην επικεντρωθεί στο επίκαιρο ζήτημα των σοβαρών ψυχολογικών επιπτώσεων της πανδημία, επειδή «δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία» (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, World Psychiatry 19, 129-130, 2020).

Η νόσος COVID-19 χαρακτηρίστηκε πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 11 Μαρτίου 2020 (WHO, 2020). Βάσει των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), που αφορούν την εβδομάδα έως και 5 Σεπτεμβρίου 2021, η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη θέση σε αναλογία θανάτων ως προς τον πληθυσμό της μεταξύ 30 ευρωπαϊκών χωρών.

Οι νέες συνθήκες που υιοθετήσαμε όπως η κοινωνική απόσταση, η καραντίνα και η απομόνωση παρά τον επιβεβλημένο, για τη διαφύλαξη της υγείας μας, χαρακτήρα τους, προκάλεσαν έντονα και αρνητικά συναισθήματα όπως φόβο και άγχος, θλίψη και ανία, θυμό και εκνευρισμό, στιγματισμό (ΕΚΠΑ, 2020).

Σημαντικά ερευνητικά δεδομένα στη χώρα μας τεκμηριώνουν τις σοβαρές ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις που παρατηρούνται στο σύνολο του πληθυσμού, είτε έχουν νοσήσει είτε όχι. Μεταξύ πολλών άλλων ευρημάτων, αναδεικνύεται η αύξηση συμπτωμάτων αγχώδους διαταραχής έως και 45%, η κλινική κατάθλιψη στον γενικό πληθυσμό σε ποσοστό έως 9,31%, με ένα πλέον 8,5% να αντιμετωπίζει σοβαρή δυσφορία. Αυξημένο άγχος και συναισθήματα κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένων και των υποκλινικών περιπτώσεων, υπήρχαν σε περισσότερο από το 40% του πληθυσμού, όπως επίσης και υποτροπές σε άτομα που εμφάνιζαν ψυχιατρική νοσηρότητα πριν από την έναρξη της πανδημίας( Διονυσακοπούλου ,2021).

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει αναγνωρίσει τη σοβαρότητα των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας και τονίζει τη σπουδαιότητα αντιμετώπισης αυτών σε διακήρυξη υποστήριξης αυτής της πολιτικής (D. Kestel, WMHDay documents, 2020).

Η Θεσσαλική Εταιρεία Ψυχικής Υγείας, Περίθαλψης & Αποκατάστασης (Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α.) αποτελεί, από το 1991, επιστημονικό οργανισμό με κύριο στόχο τη φροντίδα των ατόμων με ψυχική διαταραχή και την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στην κοινότητα. Από την έναρξη της πανδημίας, το επιστημονικό προσωπικό του φορέα, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, ανταποκρίθηκαν στο αίτημα συνδρομής της τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 σε συνεργασία του Υπουργείου Υγείας και του Εθνικού & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Υπάρχουν τρόποι οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν ως «αντίδοτο» στα αρνητικά συναισθήματα, να μειώσουν το άγχος και να ενισχύσουν την ψυχική ανθεκτικότητα, όπως :

• Ενημερωθείτε για τον ιό, τις εξελίξεις και τους τρόπους πρόληψης από έγκυρες πηγές π.χ. επίσημες σελίδες του Υπουργείου Υγείας, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κ.α..
• Διαφυλάξτε τη σωματική υγεία σας μέσω άσκησης, σωστής διατροφής, ξεκούρασης.
• Μοιραστείτε ό,τι σας ανησυχεί ή σας προβληματίζει με ανθρώπους της εμπιστοσύνης σας. Η εξωτερίκευση συναισθημάτων μειώνει το ψυχικό φορτίο.
• Παρατηρείστε και αναγνωρίστε μη συνηθισμένα συμπτώματα (αναίτιο άγχος, ψυχική δυσφορία, καταθλιπτικά συναισθήματα, πανικό, δυσκολίες ύπνου κ.λπ.) στον εαυτό σας και στους οικείους σας και αναζητείστε βοήθεια.
• Διατηρείστε μία καθημερινή ρουτίνα, στην οποία να εντάξετε δραστηριότητες της αρεσκείας σας, ψυχαγωγικού χαρακτήρα.
• Εφαρμόστε τεχνικές χαλάρωσης για τη διαχείριση του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων.
• Προετοιμαστείτε και εφαρμόστε προστατευτικό πλάνο διαχείρισης της πανδημίας σε προσωπικό επίπεδο, όπως άμεση και έγκαιρη επικοινωνία με τον οικογενειακό ιατρό.
• Επικεντρωθείτε στα θέματα στα οποία μπορείτε να παρέμβετε και να αλλάξετε και μην αναλώνεστε σε προβλήματα πέραν του ελέγχου σας, συμπεριφορά η οποία οδηγεί σε φαύλους κύκλους αρνητικών σκέψεων.

Ο Sigmund Freud είχε πει ότι «καθώς προχωρούμε στη ζωή μαθαίνουμε τα όρια των ικανοτήτων μας». Η πανδημία δοκίμασε τα όρια, τις αντοχές μας, την κρίση μας, τους χαρακτήρες μας. Είναι στο χέρι μας να προχωρήσουμε στη ζωή με νέα γνώση, νέα δύναμη και να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και περισσότερο «υγιείς», σε όλα τα επίπεδα.